कम्पनीले कोठाबाट निकाल्यो, चार महिनादेखि उद्धारको पर्खाइमा
काठमाडौं । क्लिनरको भिसामा गत वर्ष दुबई उडेकी झापाकी मुना मगर अहिले सडकमा अलपत्र छिन् ।दुई वर्षका लागि वैदेशिक रोजगारमा गएकी उनलाई कम्पनीले शनिबार बिहान कोठाबाट निकालेको छ । ‘कम्पनीले सामानसहित कोठाबाट निकालिदियो । अहिले सडकमै अलपत्र छौँ,’ मुनाले टेलिफोनमा भनिन् ।
नेपालमा आयस्रोत केही नभएपछि परिवारको गर्जो टार्न ऋण निकालेर उनी दुबई गएकी थिइन् । दुबईको शारजहास्थित सिडिमेड क्लिनिङ कम्पनीले उनीसँग आठ घन्टा ड्युटी, १३ सय रियाल तलब, ओभरटाइमको सुविधा र बिमाको पनि व्यवस्था हुने सम्झौता गरेको थियो । त्यसैले दुई वर्ष दुःख काटेर भए पनि धेरथोर पैसा लिएर आउने उनको सपना थियो ।
तर, दुबईको जागिर सोचे जस्तो भएन । अस्पताल र विद्यालयमा क्लिनरको काम गर्ने सम्झौता भए पनि दुबई पुगेपछि मुनाले दिनमा दुईदेखि तीन वटा ठूला घर सफा गर्नुपर्ने भयो ।
दिनमा १६ घन्टासम्म काम गर्दा पनि ओभरटाइमको कुनै सुविधा नदिएको उनले बताइन् । ‘उल्टो स–सानो गल्तीमा पनि तलबबाट जरिवाना काट्दा महिनाको अन्तिममा ६ देखि आठ सय रियाल मात्रै हात पर्न थाल्यो,’ उनले भनिन् ।
कम्पनीसँग यस विषयमा उनले धेरैपटक गुनासो गरे पनि केही सीप लागेन । झन् उल्टै कम्पनीमा उजुरी गरेको भन्दै फिलिपिनो सुपरभाइजरले दैनिक शारीरिक यातना समेत दिएको उनले बताइन् ।
त्यसपछि कम्पनीबाट राजीनामा दिएकी उनी चार महिनादेखि उद्धारको पर्खाइमा थिइन् । अहिले भने बस्न दिएको एउटा कोठाबाट पनि निकालेको उनले गुनासो गरिन् । ‘कम्पनीले शनिबार बिहानै निकालेको हो, सडकमै छौँ । दूतावासले पनि वास्ता गरेन,’ मुनाले दुःखेसो पोखिन् ।
संखुवासभाकी अभिस्ना बस्नेत पनि एक वर्षअघि क्लिनरकै भिसामा युएईको सिटिमेड कम्पनीमा पुगेकी थिइन् । गल्फ इनोभेसन ग्रुप नेपाल म्यानपावर कम्पनीमार्फत युएई पुगेकी उनले पनि सम्झौताअनुसार पारिश्रमिक, आवास र अन्य सेवासुविधा भने पाइनन् । ‘सम्झौता गर्दा राम्रै सुविधा दिने भनिएको थियो, युएई पुगेपछि सम्झौताअनुसार कुनै पनि सुविधा दिइएन,’ उनले भनिन् ।
दैनिक १८ घन्टासम्म काम गरेकी अभिस्नालाई ड्युटीमै रहँदा दुर्घटना हुँदा पनि कम्पनीले उपचार गरेन । ‘कम्पनीको सुपरभाइजरबाट दैनिक अमानवीय व्यवहार भयो । सहन नकसेपछि राजीनामा दिएँ,’ उनले भनिन् । त्यसपछि भने उनी पनि मुनासँगै सडकमा पुगेकी छन् ।
उनीहरूसँगै अन्य आठजना नेपाली महिला श्रमिक यही समस्याबाट गुज्रिरहेका छन् । शनिबार बिहानदेखि सनम खत्री, शर्मिला दाहाल, हेममाया मगर, रेणु मगर, निशा तमाङ, रौश्ना खातुन र अरुणा लामा पनि सकडमै छन् ।
चार महिनाअघि राजीनामा दिएपछि कम्पनीले कोठाबाट निकाल्न खोजेको थियो । तर, धेरै अनुनयविनय गरेपछि बस्नलाई एउटा कोठा दिएको थियो । ‘अहिले त्यही कोठाबाट पनि निकालिदियो, सडकमै बसिरहेका छौँ,’ मुनाले भनिन् ।
कम्पनीले कोठाबाट निकालेपछि उनीहरूले नेपाली दूतावासमा सम्पर्क गरेका थिए । तर, दूतावासले बेवास्ता गरेको उनीहरूले गुनासो गरेका छन् । दूतावासले भने उनीहरूको उद्धारको प्रक्रिया सुरु गरेको बताएको छ । युएईस्थित नेपाली दूतावासकी प्रवक्ता रीता धितालले अलपत्र परेका महिला श्रमिक सम्पर्कमा आएको बताइन् ।
नेपाल फर्कन पासपोर्ट र पैसा छैन
चार महिनादेखि नेपाल फर्किने पर्खाइमा रहेका १० जना श्रमिक महिलासँग पासपोर्ट पनि छैन । घर फर्किन टिकट काट्ने पैसा पनि नभएको उनीहरूले बताएका छन् । नेपालस्थित म्यानपावर कम्पनीका प्रतिनिधि जयराम अधिकारीलाई धेरैपटक फोन गरे पनि पहल नगरेको उनीहरूको भनाइ छ ।
कम्पनीसँग पासपोर्ट र क्यान्सिल लेटर उपलब्ध गराउन अनुरोध गरे पनि वास्ता नगरेको मुनाले बताइन् । त्यसैले कम्पनीले हवाईजहाजको टिकट नभएसम्म पासपोर्ट नदिने अडान राखेको छ । तर, नेपाल फर्कन हवाईजहाजको टिकट खरिद गर्ने पैसा नभएको उनीहरूले बताएका छन् । ‘सरकारले उद्धार गरेन भने हाम्रो जीवन यही नर्कमा बित्नेछ,’ मुनाले भनिन् ।
कम्पनीमा अमानवीय व्यवहार
नेपालको विभिन्न स्थानबाट दुबईको सिटिमेड क्लिनिङ कम्पनीमा क्लिनरको भिसामा ४६ जना महिला पुगेका थिए । नेपालस्थित गल्फ इनोभेसन ग्रुप म्यानपावर कम्पनीमार्फत ९० हजारदेखि एक लाख ५० हजार रुपैयाँसम्म बुझाएर उनीहरू गएका थिए ।
सम्झौतामा आठ घन्टा ड्युटी समय उल्लेख भए पनि काम गर्ने निश्चित अवधि नै नहुने गरेको उनीहरूको भनाइ छ । विद्यालय र अस्पतालमा सफा गर्ने भनेर लगिए पनि व्यक्तिगत घरमा सफा गर्न लगाउने गरेको उनीहरूको गुनासो छ । एक जना महिलाले दिनमा दुईदेखि तीनवटा घरमा सफा गर्नुपरेको उनीहरू बताउँछन् ।
त्यति मात्रै हइन, घर सफा गर्दा गल्तीवश कुनै सामान टुटफुट भएमा तलबबाट जरिवाना काट्ने गरिएको थियो । काम गर्दा दुर्घटना वा बिरामी हुँदा समेत कम्पनीले उपचार नगरेको उनीहरूको गुनासो छ । यही विषयलाई लिएर रोजगारदाता कम्पनीलाई उजुरी गर्दा सम्बोधन गर्नुको सट्टा यातना दिएको पीडित मुनाले बताइन् ।
रोजगारदातालाई उजुरी गरेपछि कम्पनीकी फिलिपिनो सुपरभाइजर आनलेले दैनिक गालीगलौज गर्न थालेको उनीहरूले बताएका छन् । ‘लट्ठीले नै कुटपिट गर्न थालिन् । राति–राति कोठामा आएर सामान फाल्थिन्,’ अभिस्नाले भनिन् । बिल्डिङमा भएको सुविधा कटौती गर्ने र कोठामा आएर कुटपिट गरेपछि एक रात सडकमै बिताएको उनले बताइन् ।
नेपाली दूतावासले बेवास्ता गरेको गुनासो
रोजगारदाता कम्पनीले नेपाली महिला श्रमिकमाथि ज्यादती गरेको थाहा हुँदाहुँदै पनि नेपाली दूतावासले वास्ता नगरेको पीडित महिलाले गुनासो गरेका छन् । कम्पनीकी सुपरभाइजरले कुटपिट गर्न थालेपछि उनीहरूले दूतावासलाई खबर गरेका थिए । त्यो दिन दूतावासको प्रतिनिधि उनीहरूलाई भेट्न पनि आएका थिए । तर, त्यसपछि फर्केर नै नआएको मुनाले बताइन् ।
लकडाउन सुरु हुनुभन्दा एक महिना अगाडि नै उनीहरूले कम्पनीबाट राजीनामा दिएका थिए । त्यसपछि नेपाल फर्काइदिन रोजगारदाता, म्यानपावर कम्पनी, गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) लगायत अन्य संस्थालाई आग्रह गरेका थिए ।
एनआरएनएसहित संघसंस्थाको सहयोगमा गत फागनुमा ३६ नेपाली महिला स्वदेश फर्किसकेका छन् । बाँकी १० जना भने युएईमै अड्किएका हुन् । चार महिनासम्म बस्नका लागि कम्पनीले एउटा कोठा उपलब्ध गराएको थियो । खानपिनको व्यवस्था एनआरएनएले गरेको थियो । तर, दूतावासले भने अहिलेसम्म कुनै सहयोग नगरेको उनीहरूको गुनासो छ । नयाँ पत्रिका दैनिकबाट