अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले गाजा पट्टीलाई अमेरिकी नियन्त्रणमा लिएर पुनर्निर्माण गर्ने प्रस्ताव अघि सारेका छन्। उनले गाजालाई ‘मध्य पूर्वको रिभेरा’ मा परिणत गर्ने र प्यालेस्टिनीहरूलाई इजिप्ट तथा जोर्डनमा स्थायी रूपमा पुनर्वास गर्ने योजना प्रस्तुत गरेका थिए।
ट्रम्पले इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूसँग ह्वाइट हाउसमा भेटपछि यो विचार अघि सारेका थिए। नेतान्याहूले यस प्रस्तावलाई मध्य पूर्वको पुनःसंरचना गर्ने अवसरका रूपमा वर्णन गरे। तर, ट्रम्पको यो योजनाले विश्वभर आलोचना निम्त्याएको छ। बेलायत, फ्रान्स, जर्मनी, ब्राजिल, अष्ट्रेलिया, रूस र चीनलगायतका धेरै देशहरूले यो प्रस्तावलाई अस्वीकार गरेका छन्।
गाजा र हमासको नियन्त्रण
२००७ देखि गाजा पट्टी हमासको नियन्त्रणमा छ। हमासले २००६ को निर्वाचनमा जित हात पारेपछि यहाँ आफ्नो प्रभाव विस्तार गरेको थियो। इजरायल, अमेरिका र केही पश्चिमी राष्ट्रहरूले हमासलाई आतंकवादी संगठनका रूपमा हेर्छन्। गाजा ४१ किलोमिटर लामो र १० किलोमिटर चौडा क्षेत्र हो, जसले इजिप्ट र इजरायलसँग सिमाना जोड्छ।
७ अक्टोबर २०२३ मा हमासले इजरायलमा हमला गरी १२०० जनाको हत्या र २५० भन्दा बढीको अपहरण गरेको थियो। त्यसपछि इजरायलले गाजामा १५ महिनासम्म आक्रमण जारी राख्यो। जनवरी २०२५ मा अन्तर्राष्ट्रिय मध्यस्थकर्ताहरूको पहलमा इजरायल र हमासबीच युद्धविरामको सम्झौता भएको थियो।
ट्रम्पको प्रस्तावले गाजाको राजनीतिक भविष्यलाई पुनः चर्चा केन्द्रमा ल्याएको छ। खाडी राष्ट्रहरू, विशेष गरी साउदी अरेबिया, जोर्डन, र इजिप्टले प्यालेस्टिनीहरूको जबरजस्ती विस्थापनको विरोध गरेका छन्। अन्तर्राष्ट्रिय कानुनअनुसार, जनसंख्याको जबरजस्ती स्थानान्तरण अवैध मानिन्छ।
घरेलु रूपमा, अमेरिकी मतदाताहरू विदेशी द्वन्द्वको सट्टा अर्थतन्त्र र आप्रवासन जस्ता विषयमा केन्द्रित देखिएका छन्। ट्रम्पको यो प्रस्ताव आगामी चुनावको रणनीतिक हिस्सा हुन सक्ने विश्लेषकहरूले बताएका छन्।
गाजाको रणनीतिक महत्त्वका कारण यस क्षेत्रमा प्राकृतिक स्रोतहरूप्रति चासो बढेको छ। संयुक्त राष्ट्रसंघका अनुसार गाजामा ठूलो मात्रामा तेल र प्राकृतिक ग्यास भण्डार रहेको अनुमान गरिएको छ। सन् २०१९ मा प्रकाशित प्रतिवेदनअनुसार गाजामा करिब ३ अर्ब ब्यारेल तेल रहेको छ। भूमध्यसागरको लेभान्ट बेसिनमा १२२ ट्रिलियन घनफिट प्राकृतिक ग्यास रहेको अनुमान छ, जसको मूल्य करिब ४५३ अर्ब डलर रहेको बताइन्छ।
केही विज्ञहरू ट्रम्पको गाजा नियन्त्रण प्रस्ताव प्राकृतिक स्रोतहरूको दोहनसँग जोडिएको हुन सक्ने अनुमान गर्छन्। यद्यपि, धेरै विश्लेषकहरूले ट्रम्पको प्राथमिक चासो रणनीतिक र राजनीतिक भएको ठान्छन्। उनका समर्थकहरूले यो प्रस्तावलाई अमेरिकी प्रभाव विस्तारको रूपमा लिएका छन्, भने आलोचकहरूले यसलाई प्यालेस्टिनीहरूका लागि विनाशकारी रणनीति भएको बताएका छन्।