काठमाडौं । कोभिड–१९ सङ्क्रमण नियन्त्रणका लागि भन्दै काठमाडौं उपत्यकामा आजदेखि निषेधाज्ञामा थप कडाइ गर्दै एक साता लम्ब्याइएको छ । यही जेठ २० गते राति १२ बजेसम्मका लागि निषेधाज्ञा थप गरिएको हो । उपत्यकामा वैशाख १६ गतेदेखि उक्त आदेश जारी गरी अत्यावश्यक बाहेकका गतिविधिमा रोक लगाइएको थियो ।
उपत्यकाका तीन जिल्ला (काठमाठौं, ललितपुर र भक्तपुर) का प्रमुख जिल्ला अधिकारीसहितको मङ्गलबारको बैठकले आजदेखि लागू हुने गरी एक साता निषेधाज्ञा लम्ब्याउने निर्णय गरेको थियो । यसपालि भने किराना पसल, खाद्यान्न तथा डिपार्टमेन्ट स्टोर्स पनि बन्द गरिएको छ । बिहान–बेलुकाको घुमघाम (मर्निङ र इभिनिङ वाक) मा समेत रोक लगाइएको छ ।
उनका अनुसार यसपालि निषेधाज्ञमा अत्यावश्यक खाद्य सामग्री (तरकारी, फलफूल, दूध, डेरी, मासु, खानेपानी र ग्यास) खरिद, बिक्रीका लागि बिहान ९ बजेसम्म खुला रहने भएको छ । यसअघि बिहान १० बजेसम्म खुला गरिएको थियो । जदेखि काठमाडौं उपत्यकाको निषेधाज्ञा जेठ २० गतेसम्मका लागि लम्ब्याइएको छ । उपत्यकाको मृत्युदर र संक्रमणदर नरोकिदा चरणबद्ध रूपमा निषेधाज्ञा लम्ब्याउनु परेको प्रशासनले जनाएको छ ।
उपत्यकाका तीन वटै जिल्ला प्रशासन कार्यालयले मानिसको अत्यावश्यक आउजाउ र अत्यावश्यक सवारीबाहेक सबै बन्द गरे संक्रमण रोकथाम हुने अनुमान लगाएका थिए । अहिले देशका सबैजसो जिल्लामा निषेधाज्ञा छ । दोस्रो लहरको कोरोनाको रोकथामका लागि निषेधाज्ञा लगाइएको जेठ १६ गते एक महिना पुग्दैछ । पछिल्लो समय उपत्यकाका तीन वटै जिल्ला प्रशासन कार्यालयले खाद्यान्न पसलसमेत बन्द गरेर निषेधाज्ञामा कडाइ गर्ने निर्णय गरेका छन् ।
सक्रिय संक्रमितको संख्या लाखौं नाघेको छ । अहिले देशभर दैनिक डेढ सयभन्दा धेरै मानिसले ज्यान गुमाइरहेका छन् । दैनिक करिब आठ हजार संक्रमित थपिरहेका छन । संक्रमण र मृत्युदरमा कमी नआएपछि पटक–पटक निषेधाज्ञा थप्नु परिरहेको प्रशासनको भनाइ छ । भलै पछिल्ला दुई दिन भने संक्रमण दरमा केही कमी आएको छ ।
निषेधाज्ञाकैबीच राष्ट्रपति कार्यालयले निषेधाज्ञामा कडाइ गर्न कडा सजायसहितका प्रावधान भएको कोरोना संक्रमण नियन्त्रणसम्बन्धी अध्यादेश पनि जारी ग¥यो । अध्यादेशमा उल्लेख गरिएका प्रावधान उल्लङ्घन गरेमा पाँच लाख रुपैयाँसम्म जरिबाना र एक वर्ष कैद सजाय गर्नसक्ने अधिकार जिल्ला प्रशासन कार्यालयलाई दिइएको छ ।
उक्त अवधिमा सबै प्रकारका भीडभाड हुने गतिविधिमा रोक लगाइएको छ । औषधि तथा अन्य अत्यावश्यक उपभोग्य वस्तु वा सेवा खरिदका लागि बाहेक कुनै पनि व्यक्ति घर बाहिर निस्किन पाउने छैन । सार्वजनिक एवं निजी सवारी साधन पनि सञ्चालन गर्न पाइने छैन । अत्यावश्यक सामग्री बोकेका ढुवानीका सवारी साधन, बिरामी तथा कुरुवा (बढीमा २ जना) बोकेका एम्बुलेन्स, स्वास्थ्यकर्मी तथा सुरक्षाकर्मीले प्रयोग गर्ने सवारी साधन मात्रै सञ्चालन हुनेछ ।
अत्यावश्यक सेवा जस्तै एम्बुलेन्स खानेपानी, स्वास्थ्य, खाद्यान्न, तरकारी, फलफूल, दूध तथा दुग्धजन्य पदार्थ, सोको प्याकिङ, सामग्री कुखुराको दाना, चल्ला, मासुजन्य पदार्थ, इन्धन खाना पकाउने ग्यास, दूरसञ्चार इन्टरनेट, क्वारेन्टिन, आइसोलेशन, फोहरमैला व्यवस्थापन सरसफाइमा प्रयोग हुने साबुन स्यानिटाइजर, कुरियर तथा डाँक सेवा प्रिन्ट तथा सरकारी छापाखानालगायतका ढुवानी तथा यातायातका साधन विषय उल्लेख गरी सञ्चालन गर्न पाइने छ ।
खाद्यान्न, तरकारी, फलफूल, दूध तथा दुग्धजन्य पदार्थ, सोको प्याकिङ, सामग्री कुखुराको दाना, चल्ला, मासुजन्य पदार्थ, इन्धन, खाना पकाउने ग्यास, दूरसञ्चार इन्टरनेट, भेटेरिनरी, प्रिन्ट तथा सरकारी छापाखाना, सरसफाइमा प्रयोग गरिने सामग्री ढुवानीमा ब्यानर राखेर राति ९ देखि बिहान ९ बजेसम्म गाडी सञ्चालन गर्न पाइने छ । तोकिएको तरकारी बजार बाहेकका क्षेत्रमा बिक्री बन्द गर्ने र थोक बजारमा फुटकर बिक्री गर्न नदिइने आदेशमा भनिएको छ ।
अत्यावश्यक सेवाका बाहेक अन्य सरकारी कार्यालय, सार्वजनिक संस्था–संस्थान, बीमालगायतका कार्यालयको सेवा स्थगन गरिएको छ । सरकारी कार्यालय, संस्थान, बैंक, इन्टरनेट सेवा प्रदायक संस्थाको सवारी साधान बिहान ९ः३० देखि १०ः३० र साँझ ५ देखि ६ बजेसम्म मात्रै सञ्चालन गर्न पाइने छ ।
वाणिज्य बैंकको हकमा प्रधान कार्यालयसहित तीन शाखा कार्यालय र विकास बैंकको हकमा प्रधान कार्यालयसहित दुई वटा शाखा कार्यालयलाई मात्रै सञ्चालनको अनुमति छ । त्यस्ता कार्यालय पनि आलोपालो गरी न्यूनतम जनशक्ति ९२० प्रतिशत० मात्र परिचालन गर्नुपर्ने छ ।
बैंकका गाडी जम्मा दुईवटा मात्रै सञ्चालन गर्न पाइने छ । सार्वजनिक तथा निजी विकास निर्माणका काम तथा ढुवानीका सबै गतिविधि सञ्चालनमा रोक लाइएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय उडानबाट विदेश जाने यात्रुको हकमा हवाई टिकट, पासपोर्ट, भिसा हुनेलाई सिधै विमानस्थल जाने सवारी साधनको हकमा सहजीकरण गरिने छ ।
विवाह, व्रतबन्ध होटल तथा पार्टीप्यालेसमा गर्न रोक लगाइएको छ । घरमै उक्त कार्य गर्दा सात जनाभन्दा बढी उपस्थित हुन नपाइने र एउटा मात्रै गाडीको प्रयोग गर्नुपर्ने आदेशमा भनिएको छ । नित्य पूजा बाहेकका धार्मिक गतिविधिमा पनि रोक लगाइएको छ । मृत्यु संस्कारमा जान र आउनुपरेमा मृत्युदर्ता प्रमाणपत्र वा सम्बन्धित वडाको सिफारिस, परिचयपत्र खुल्ने कागजातसहित प्रशासन कार्यालयमा निवेदन दिनुपर्ने छ ।
बिरामी वा कुरुवाको हकमा भर्ना कार्ड वा रिपोर्टका आधारमा एक जना उपत्यकाभित्र जान पाइने तर अन्यत्र बिरामी भई जानुपर्ने भएमा भर्ना कार्ड वा रिपोर्ट कार्ड, परिचयपत्र खुल्ने कागजातसहित निवेदन दिनुपर्ने छ । सुरक्षा गार्डले पोशाक र परिचयपत्रका आधारमा कार्यस्थलमा आवतजावत गर्न पाउने छन् । भक्तपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेमप्रसाद भट्टराईले पनि अनुमान लगाएबमोजिम संक्रमण नघट्दा कडा प्रावधान अघि सार्नुपरेको बताए ।
पहिलेको भन्दा अहिलेको भेरियन्ट बढी संक्रामक र घातक भएकाले निषेधाज्ञामा कडाइ गर्नुपरेको उनको भनाइ छ । ‘अहिलेको दोस्रो भेरियन्टको जोखिम बढी छ । निषेधाज्ञाको मोडालिटी पनि लचिलो छ । त्यहीमाथि निषेधाज्ञा उल्लङ्घन गर्नेहरू धेरै छन् । अब जेठ १४ गते आजदेखि २० गतेसम्म कडाइका साथ निषेधाज्ञा पालना गराइ संक्रमणदर हेरिने छ’, उनले भने ।