काठमाडौँ । आमाबाबु र शिक्षकहरू प्रायः बच्चाहरूले के सिक्ने भनेर निर्णय गर्न व्यस्त हुन्छन् । तर अब विज्ञानले बालबालिकाको जिज्ञासालाई नियन्त्रण होइन, मार्गदर्शन चाहिन्छ भनेर खुलासा गरिरहेको छ । साइकोलोजी टुडेमा प्रकाशित टोरन्टोको रोटम्यान रिसर्च इन्स्टिच्युटको एक अध्ययन अनुसार, जब बच्चाहरू रुचिपूर्वक कुनै कुरामा संलग्न हुन्छन्, चाहे त्यो चराहरू र तिनीहरूको आवाज पहिचान गर्ने होस्, डायनासोरको नाम कण्ठ गर्ने होस्, वा संगीतमय नोटहरू सिक्ने होस्, तिनीहरूको दिमागले नयाँ जानकारी छिटो अवशोषित गर्ने मात्र होइन तर लामो समयसम्म पनि राख्छ ।
विज्ञहरू बच्चाहरूलाई सिकाउनु भन्दा पत्ता लगाउन दिनु महत्त्वपूर्ण हुने बताउछन्, किनभने जिज्ञासाबाट जन्मेको सिकाइ सबैभन्दा गहिरो र सबैभन्दा स्थायी हुन्छ । अनुसन्धानकर्ता एरिक विङ र उनको टोलीले आफैंले चीजहरू पत्ता लगाउने बच्चाहरूले आत्म-उत्पन्न प्रतिक्रिया उत्पन्न गर्ने मस्तिष्क विकास गर्छन्, जसको अर्थ तिनीहरूले आफैंलाई सिकाउने क्षमता विकास गर्ने बताएको छ । विङ बताउँछन्, जब बच्चाहरूले आफैंले जानकारी सङ्कलन गर्छन्, केवल सम्झने मात्र होइन, चराको फोटो खिचेर, यसको आवाज रेकर्ड गरेर, वा यसको तस्वीर कोरेर, तिनीहरूको दिमाग सक्रिय रूपमा सोच्दछ ।
अनुसन्धानकर्ताहरूले यस विषयको अध्ययन गर्न दुई समूह बनाएका थिए । एउटा, चरा पहिचान, संगीत, वा चित्रकला जस्ता विशेष क्षेत्रमा पहिले नै रुचि भएका बालबालिकाहरू र अर्को, त्यो विषयसँग कुनै सम्बन्ध नभएका बालबालिकाहरू । दुवैलाई नयाँ जानकारी प्रस्तुत गरिएको थियो, जस्तै नयाँ चरा प्रजाति वा अपरिचित आवाजहरू, र तिनीहरूलाई पहिचान गर्न भनियो । नतिजाहरूले इच्छुक बच्चाहरूले नयाँ जानकारी छिटो बुझे र लामो समयसम्म राखे । अर्को समूहले या त यसलाई बिल्कुलै बुझ्न असफल भयो, वा जसले यसलाई बुझ्यो उनीहरूले धेरै समय लिए । यसको निष्कर्ष जब बच्चा भावनात्मक रूपमा कुनै विषयसँग जोडिन्छ, उनीहरूको मस्तिष्क बढी सक्रिय हुन्छ, त्यस दिशामा सिक्ने क्षमता बढ्छ भन्ने थियो ।
जब बच्चाले बारम्बार कुनै विषयमा छलफल गर्छ, तिनीहरूलाई अवरोध नगर्नुहोस्, यसले उनीहरूको आत्मविश्वास र विषयसँगको सम्बन्ध बढाउँछ भन्ने यस अध्ययनको मूल सन्देश खासगरी मातापितालाई रहेको छ । यदि बच्चालाई चराहरूमा रुचि छ भने, तिनीहरूलाई रूखहरू, गुँडहरू, कीराहरू र मौसमको बारेमा जान्न दिनुहोस् । एउटा विषयले स्वाभाविक रूपमा अर्कोतिर लैजान्छ । चीलको तस्वीर कोर्नु, यसको उडान रेकर्ड गर्नु वा पियानोमा यसको आवाज बजाउनु सबैले दिमागमा जानकारीलाई ठोस बनाउन मद्दत गर्दछ । जब बच्चाले चरालाई गलत पहिचान गर्छ, तिनीहरूलाई सच्याउनु अघि तिनीहरूलाई आफैं विश्लेषण गर्ने मौका दिनुहोस् ।