रुपन्देही जिल्लाको शुद्धोदन गाउँपालिका स्थानीय विकासमा निरन्तर लागिपरेको छ । गाउँपालिकाले सडक, सिँचाइ, स्वास्थ्य, शिक्षा जस्ता क्षेत्रमा प्राथमिकता दिएको छ। योजनाहरू ल्याइएका छन्, जसले स्थानीय विकासलाई अझ अघि बढाउने लक्ष्य राखेको छ ।
यसै सन्दर्भमा, समतल अनलाइन कर्मी सन्त कुमार श्रेष्ठले शुद्धोदन गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत विष्णु घर्तीसँग विशेष कुराकानी गरेका छन ।
अन्तर्वार्तामा उनले विकासका काम, बजेट व्यवस्थापन, सेवा प्रवाह सुधार, र स्थानीय बासिन्दाको हितका लागि भइरहेका प्रयासहरूको बारेमा जानकारी दिएका छन्। साथै, गाउँपालिकाले आगामी दिनमा गर्ने योजनाहरू र स्थानीय विकासलाई कसरी प्रभावकारी बनाउन सकिन्छ भन्ने विषयमा पनि आफ्ना विचार राखेका छन् ।
अब, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत विष्णु घर्तीसँग गरिएको अन्तर्वार्ताको बाँकी अंश यहाँ प्रस्तुत गरिन्छ ।
हाल गाउँपालिकाको प्रमुख प्राथमिकता के के छन्? चालु आर्थिक वर्षको मुख्य विकास योजना के हो ?
हाल शुद्धोधन गाउँपालिकाले भौतिक पूर्वाधार र सामाजिक विकासलाई प्रमुख प्राथमिकता दिएको छ। भौतिक पूर्वाधार अन्तर्गत सडक, सिँचाइ, कल्भर्ट, विद्युत पोल जस्ता आधारभूत संरचनाहरू निर्माण गर्ने कार्यलाई अघि बढाइएको छ। साथै, पहिले निर्माण भएका तर जीर्ण भइसकेका पूर्वाधारहरूको मर्मत र सुधारलाई पनि उच्च प्राथमिकता दिइएको छ।
पूर्वाधार विकासलाई व्यवस्थित गर्नका लागि पालिकालाई विभिन्न क्षेत्रहरूमा विभाजन गरी योजना बनाइएको छ, जसले गर्दा विकास निर्माणका कामहरू प्रभावकारी रूपमा अगाडि बढ्न सकून्।
सामाजिक विकासका लागि विभिन्न समुदाय, वर्ग, लिङ्ग तथा स्थानअनुसार आवश्यक कार्यक्रम सञ्चालन गरिँदै छन्। नागरिकहरूलाई सीपमूलक तालिम प्रदान गर्ने, नयाँ सीप सिकाउने तथा परम्परागत सीपलाई व्यवस्थित गर्ने योजनाहरू छन्। साथै, नागरिकहरूको सामाजिक व्यवहार सुधार गर्नका लागि जनचेतना कार्यक्रमहरू पनि सञ्चालन गरिँदै छन्।
सेवा प्रवाहलाई प्रभावकारी बनाउन प्रविधि मैत्री प्रणाली लागू गरिँदै छ। पालिकाका सेवा प्रवाह स्थलहरूमा नआइकनै घरबाटै सेवा प्राप्त गर्न सक्ने व्यवस्था गरिएको छ। यसका लागि अनलाइन सिफारिस प्रणाली लागू गरिएको छ, जसअन्तर्गत नागरिकहरूले आफ्नो मोबाइलबाटै आवश्यक कागजातहरूको लागि आवेदन दिन सक्छन्।
सेवा प्रवाह सुधार गर्न के कस्ता कदम चालिएको छ ? बजेट व्यवस्थापनमा कस्ता मुख्य चुनौतीहरू छन् ? रोजगारी तथा उद्यमशीलता प्रवद्र्धनका लागि के कार्यक्रम छन ?
गाउँपालिकाले सेवा प्रवाहलाई सरल, प्रविधि मैत्री र प्रभावकारी बनाउन विभिन्न उपायहरू अवलम्बन गरेको छ। नागरिकहरूले अनलाइनबाटै जन्म प्रमाणपत्र, न्यायिक सिफारिस, मालपोत सिफारिसजस्ता सेवाहरू लिन सक्ने व्यवस्था गरिएको छ। यसका लागि वडास्तरबाटै प्रमाणिकरण गर्न सकिने प्रणाली लागू गरिएको छ।
कर्मचारीहरूको क्षमता अभिवृद्धि गर्न समय–समयमा तालिमहरू प्रदान गरिँदै छन्। प्रविधिसँग सम्बन्धित तालिमहरू सञ्चालन गरी कर्मचारीहरूलाई आधुनिक सेवा प्रवाह प्रणालीप्रति अभ्यस्त गराउने प्रयास भइरहेको छ। साथै, सेवा प्रवाहलाई प्रभावकारी बनाउन आवश्यक कानुनी सुधार तथा नीतिगत निर्णयहरू पनि भइरहेका छन ।
बजेट व्यवस्थापनको प्रमुख चुनौती भनेको स्रोतको सीमितता हो। आवश्यकताहरू धेरै छन्, तर बजेट सिमित भएकाले प्राथमिकताको आधारमा योजनाहरू छनोट गर्नुपर्छ। पालिकाले बजेट वितरण गर्दा कुन क्षेत्रमा कति लगानी गर्ने भन्ने स्पष्ट कार्ययोजना बनाएको छ। प्रत्येक चौमासिक र अर्धवार्षिक अवधिमा कार्य सम्पादन मूल्यांकन गरी सुधारका उपाय अपनाइन्छ ।
रोजगारी तथा उद्यमशीलता प्रवद्र्धन गर्न गाउँपालिकाले युवालाई सीपमूलक तालिम प्रदान गर्ने कार्यक्रम ल्याएको छ। स्थानीय उत्पादनलाई प्रवद्र्धन गर्न उद्यमशीलता विकासका विभिन्न कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिएका छन्। युवाहरुलाई व्यवसायिक कृषि, पशुपालन, तथा अन्य स्वरोजगारमुखी कार्यक्रमहरूसँग जोड्न पहल भइरहेको छ।
शिक्षा र स्वास्थ्य सेवा सुधार गर्न के के योजना छन् ?
शिक्षा सुधारका लागि गाउँपालिकाले नतिजामुखी शिक्षा प्रणाली लागू गर्न कार्य गरिरहेको छ। स्थानीय पाठ्यक्रम लागू गरिँदै छ, जसले विद्यार्थीहरूलाई गाउँकै सन्दर्भमा अध्ययन गर्न सहज बनाउँछ। विद्यालयहरूमा आवश्यक भौतिक संरचना सुधार तथा व्यवस्थित गर्ने योजना अघि बढाइएको छ।
शिक्षकहरूको क्षमता अभिवृद्धिका लागि नियमित तालिम तथा पुनर्ताजगी कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिँदै छन्। विद्यार्थीहरूको अध्ययनलाई सरल बनाउन पाठ्यसामग्री, दिवा खाजा, स्टेशनरी सामग्रीहरू उपलब्ध गराइँदै छ।
सामुदायिक तथा संस्थागत विद्यालयहरूबीच समन्वय गरेर शैक्षिक क्रियाकलाप आदानप्रदान गर्ने, विद्यार्थीहरूलाई पुरस्कार तथा सम्मान गर्ने, शिक्षकहरूलाई प्रोत्साहन गर्ने लगायतका कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिएका छन् ।
स्वास्थ्य सेवाको पहुँचलाई सुधार गर्न गाउँपालिकाले स्वास्थ्य संस्थाहरूलाई आवश्यक स्रोत–साधन, जनशक्ति तथा प्रविधिहरू प्रदान गरिरहेको छ। विशेषगरी दुर्गम क्षेत्रका नागरिकहरूले सहज रूपमा स्वास्थ्य सेवा प्राप्त गर्न सकून् भन्ने उद्देश्यले मोबाइल हेल्थ क्याम्प तथा स्वास्थ्य सचेतना कार्यक्रमहरू सञ्चालन भइरहेका छन्।
पारदर्शिता र सुशासन कायम गर्न कस्ता उपाय अपनाइँदै छन् ?
गाउँपालिकाले हरेक महिनामा भएका क्रियाकलापहरू सार्वजनिक गर्ने नीति अवलम्बन गरेको छ। त्रैमासिक तथा अर्धवार्षिक रूपमा सार्वजनिक सुनुवाइ कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिन्छ, जसमा नागरिकहरूको प्रत्यक्ष सहभागिता रहन्छ ।
सेवाहरूलाई अनलाइन माध्यमबाट पारदर्शी बनाइने छ, जसले गर्दा नागरिकहरूले आफ्ना सेवा प्राप्त गर्ने प्रक्रियाहरू आफैं ट्र्याक गर्न सकून ्।
नागरिक समाज, पत्रकार, संघ–संस्था तथा विभिन्न समूहहरूसँग समन्वय गरेर पारदर्शिता कायम गरिँदै छ। सुझाव पेटिका, अनलाइन सुझाव प्रणाली तथा खुला छलफल कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिएका छन्, जसले गर्दा नागरिकहरूको राय संकलन गरेर नीतिहरू सुधार गर्न सकिन्छ ।
स्थानीय उत्पादन प्रवद्र्धन र कृषि विकासका लागि के कस्ता कार्यहरू भइरहेका छन् ?
गाउँपालिकाले स्थानीय उत्पादनलाई प्राथमिकता दिएको छ। बाहिरबाट ल्याउनुपर्ने अत्यावश्यक वस्तुहरू बाहेक अन्य सबै स्थानीय उत्पादनलाई प्रोत्साहन गरिँदै छ। उत्पादकहरूलाई बजार पहुँच विस्तार गर्न विभिन्न सहुलियत कार्यक्रम ल्याइएका छन्।
कृषि क्षेत्रमा प्रविधिको प्रयोग बढाउन कृषकहरूलाई आवश्यक तालिम तथा मल–बिउको व्यवस्था गरिएको छ। आलु जोन, धान गाउँ, मकै पकेट क्षेत्र जस्ता विशेष कृषि जोनहरू विकास गरिएका छन् ।
प्रदेश सरकार तथा गैरसरकारी संघ–संस्थाहरूसँग सहकार्य गरेर कृषि अनुदान कार्यक्रम, सामूहिक खेती प्रवद्र्धन कार्यक्रम, तथा नवीनतम कृषि प्रविधि भित्र्याउने पहल भइरहेको छ ।
वातावरण संरक्षण र जलस्रोत व्यवस्थापनमा के कस्ता कार्यहरू भइरहेका छन ?
वातावरण संरक्षणका लागि विद्यालय तथा समुदायस्तरबाट विभिन्न कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिँदै छन्। सरसफाइ तथा वातावरण संरक्षणका लागि उत्कृष्ट कार्य गर्ने समूह तथा व्यक्तिहरूलाई सम्मान तथा प्रोत्साहन प्रदान गरिँदै छ ।
जलस्रोत व्यवस्थापनका लागि नदी कटान रोकथाम, तटबन्ध निर्माण तथा हरियाली प्रवद्र्धनका कार्यहरू अघि बढाइएको छ। जलवायु परिवर्तनसँग सम्बन्धित गैरसरकारी संघ–संस्थाहरूसँग सहकार्य गरी सचेतना कार्यक्रम तथा तालिमहरू सञ्चालन भइरहेका छन ।
आगामी वर्षका प्रमुख विकास लक्ष्यहरू के के छन ?
गाउँपालिकाले आगामी वर्षका लागि भौतिक पूर्वाधार तथा सेवा प्रवाहलाई अझ व्यवस्थित बनाउने लक्ष्य राखेको छ। मुख्य योजनाहरूमा सडक निर्माण तथा स्तरोन्नति, सिँचाइ व्यवस्था सुधार, सामुदायिक भवनहरूको व्यवस्थापन, तथा आधुनिक प्रविधि प्रयोग गरेर सेवा प्रवाह सुधार गर्ने योजना छन ।
शिक्षा तथा स्वास्थ्य क्षेत्रमा थप सुधार गर्दै, प्रविधिमैत्री प्रणालीलाई बलियो बनाइने छ। साथै, कृषि, रोजगारी तथा वातावरण संरक्षणका क्षेत्रमा विशेष कार्यक्रमहरू ल्याएर समग्र गाउँपालिकाको समृद्धिको मार्गमा अघि बढाइने छ ।
यसरी, शुद्धोधन गाउँपालिकाले समग्र विकासका लागि योजनाबद्ध रूपमा काम गरिरहेको छ। नागरिक सहभागिता, प्रविधि प्रयोग, पारदर्शिता तथा सुशासनका उपायहरूलाई सुदृढ गर्दै, गाउँपालिकाले प्रभावकारी सेवा प्रवाह तथा समग्र विकासका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरू अगाडि बढाइरहेको छ ।
अन्त्यमा, तपाईं गाउँपालिकावासी तथा सरोकारवालाहरूलाई के सन्देश दिन चाहनुहुन्छ ?
, “हामी सबै मिलेर मात्र गाउँपालिकालाई राम्रो बनाउन सक्छौं। तपाईंहरूको सुझाव र सहकार्यले हाम्रो कामलाई सजिलो बनाउँछ। हामीले सेवा प्रवाहलाई अझ राम्रो बनाउन निरन्तर काम गरिरहेका छौँ। सबैको साथमा हामी शुद्धोधन गाउँपालिकालाई समृद्ध बनाउन सक्षम हुनेछौ ं।“